នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែចុងក្រោយមកនេះ ព្រឹត្តិការណ៍ជាច្រើនបានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់ ចាប់តាំងពីក្រោយការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិថ្មី បន្ទាប់ពីគណបក្សកាន់អំណាច ត្រូវបានប្រកាសថា ទទួលបានជ័យជម្នះយ៉ាងភ្លូកទឹកភ្លូកដី និងឈ្នះបានអាសនៈទាំងអស់នៅក្នុងរដ្ឋសភា។
ចាប់តាំងពីពាក់កណ្ដាលខែសីហាមក ឬជាងកណ្ដាលខែក្រោយការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដានោះ អ្នកវិភាគនយោបាយ សកម្មជនដីធ្លី អ្នកសារព័ត៌មាន និងអតីតតំណាងរាស្ត្រ និងសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ត្រូវបានដោះលែងជាបន្តបន្ទាប់ តាមរយៈការអនុវត្តទោសរួចរាល់ ឬក៏តាមរយៈការលើកលែងទោសពីព្រះមហាក្សត្រ ក្រោយពីមានសំណើពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។
កាលពីពាក់កណ្ដាលខែតុលាកន្លងមកនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានសម្រេចបង្កើតក្រុមការងារចម្រុះសម្រាប់ទទួល និងដោះស្រាយបណ្តឹងតវ៉ាផ្សេងៗនៅមុខភូមិគ្រឹះរបស់លោកទាំងពីរទីតាំង មួយស្ថិតនៅជិតវិមានឯករាជ្យ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ និងមួយកន្លែងទៀតនៅឯក្រុងតាខ្មៅ ខេត្តកណ្តាល ដោយថា ដើម្បីទប់ស្កាត់ការញុះញង់ពីក្រុមឆ្លៀតឱកាសកេងចំណេញមកពីលើក្រុមអ្នកតវ៉ា។
មកដល់ដើមខែវិច្ឆិកានេះ ចំពេលដែលអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ លោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត កំពុងស្ថិតក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជានោះ រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏បានបង្កើតក្រុមការងារថ្មីមួយទៀត ជាអ្វីដែលលោកអះអាងថា ដើម្បីដោះស្រាយសំណើ និងសំណូមពររបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល។
លោក ហ៊ុន សែន បានចាត់តាំងក្រុមការងារថ្មីនេះ ឲ្យបំពេញភារកិច្ចនៅក្រោមការដឹកនាំពីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង ដើម្បីសម្របសម្រួលជាមួយអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមរបស់ពួកគេ។
លោក ហ៊ុន សែន បានចាត់តាំងក្រុមការងារមួយនេះឡើង ក្រោយពីលោក ស ខេង បានណែនាំទៅមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមកាលពីចុងខែតុលាកន្លងមកនេះ កុំឲ្យរឹតត្បិតសកម្មភាពរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល ជាអ្វីដែលលោកហៅថា ដើម្បីលើកកម្ពស់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ។
ជាងនេះទៅទៀត នៅក្នុងពិធីសំណេះសំណាលជាមួយក្រុមកម្មករកម្មការិនីនៅឯខេត្តតាកែវនៅព្រឹកថ្ងៃនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏បានជំរុញទៅតុលាការកម្ពុជា ឲ្យទម្លាក់ចោល ឬក៏ច្រានចោលនូវបណ្ដឹងប្រឆាំងទៅលើក្រុមមេដឹកនាំសហជីពនានានៅកម្ពុជាផងដែរ។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា៖ «ក៏សូមស្នើឲ្យក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈ ពិនិត្យមើល ដោយខ្ញុំបានទទួលព័ត៌មានថា ប្រធានសហជីពមួយចំនួន ត្រូវជាប់ពាក្យបណ្ដឹងនៅតុលាការ ដែលពួកគេគិតថា រឿងជាប់បណ្ដឹងនៅតុលាការនោះ គេធ្វើការនៅក្រោមគំនាបមួយនៃផ្លូវច្បាប់។ ប្រសិនជាដូច្នោះមែន គួរតែត្រូវសម្របសម្រួល។ បើថា កាត់ កាត់ឲ្យវាស្រូត។ បើថាមិនកាត់ទេ គឺបានសេចក្ដីថា តម្កល់មិនចាត់ការទៅ ឲ្យវារួច។ កុំឲ្យសហជីព មេសហជីពនានា យល់ឃើញថា ខ្លួនស្ថិតនៅក្នុងជាចំណាប់ខ្មាំងនៃបញ្ហាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងតុលាការ»។
ព្រឹត្តិការណ៍កើតឡើងទាំងអស់នេះ បានជំរុញឲ្យមានការចោទសួរថា តើស្ថានភាពសេរីភាពនៅកម្ពុជាស្ថិតលើផ្លូវត្រឡប់ទៅរកប្រក្រតីភាពវិញឬយ៉ាងណា?
សកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស នៅពុំទាន់ជឿជាក់ថា ស្ថានការណ៍សិទ្ធិសេរីភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានកែប្រែឲ្យវិលត្រឡប់ទៅរកភាពប្រក្រតីវិញនៅឡើយទេ ខណៈដែលអ្នកស្រាវជ្រាវកម្ពុជា យល់ថា នេះគឺជាសញ្ញាវិជ្ជមានមួយ ក្រោយពីមានសម្ពាធពីអន្តរជាតិ។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា បានប្រាប់ថា លោកពុំទាន់ជឿជាក់នៅឡើយទេ ខណៈដែលលោកអះអាងថា ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ និងសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស បានដក់ជាប់ទៅដោយអារម្មណ៍ភ័យខ្លាចនៅឡើយ។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា ប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំនៅមើលមិនទាន់ឃើញថា វាអាចវិលត្រឡប់ទៅរកភាពប្រក្រតីវិញនៅឡើយទេ ពីព្រោះយើងឃើញថា ស្ថានភាពហ្នឹងវានៅតែបន្ត ពីព្រោះថា មានទាំងពលរដ្ឋរងគ្រោះកន្លងមក និងសកម្មជនផ្សេងៗ នៅមានអារម្មណ៍មួយ គឺហាក់ដូចនៅដក់ជាប់នូវការគំរាមកំហែងហ្នឹង»។
ជាងនេះទៅទៀត មន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សលើកឡើងថា ស្ថានភាពសិទ្ធិសេរីភាពនៅកម្ពុជា តែងតែផ្លាស់ប្ដូរនៅពេលប្រទេសកម្ពុជាត្រៀមរៀបចំការបោះឆ្នោតធំៗ ហើយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅមិនទាន់មានប្រព័ន្ធដែលធានាបាននូវសិទ្ធិសេរីភាពដរាបនោះឡើយ។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា ថ្លែងបន្តថា៖ «ហើយមួយទៀតនោះ យើងឃើញថា ស្ថានភាពដែលយើងកត់សម្គាល់ក្នុងការតាមដានស្ថានភាពនយោបាយ ឬក៏ស្ថានភាពសង្គមក្នុងប្រទេសយើងហ្នឹង នៅពេលមុនការបោះឆ្នោតមកដល់ គឺតែងតែមានភាពរឹតត្បិត ហើយមានស្ថានភាពហ្នឹងធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំង ហើយក្រោយការបោះឆ្នោតហ្នឹង គឺវិលត្រឡប់មក ដូចជា ការចាប់ផ្ដើមមានការកែប្រែឥរិយាបថអីដូចដែលយើងបានឃើញជាបន្តបន្ទាប់ជាដើម»។
ដំណើរវិវត្តន៍នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែចុងក្រោយនេះ ត្រូវបានអ្នកស្រាវជ្រាវនៅមជ្ឈមណ្ឌលលើកកម្ពស់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ នៃសាកលវិទ្យាល័យ Ritsumeikan Asia Pacific លោក សេក សុផល មើលឃើញថា ជាសញ្ញាវិជ្ជមាន ក្រោយពីសហគមន៍អឺរ៉ុបបានប្រកាសអំពីការចាប់ផ្ដើមដំណើរការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីកម្ពុជា និងទុកពេលឲ្យកម្ពុជាកែប្រែស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោក សេក សុផល បានប្រាប់ថា៖ «អញ្ចឹង វាហាក់បីដូចជាសញ្ញាវិជ្ជមានហ្នឹង វាកើតឡើងដោយសារតែឥទ្ធិពលនៃសម្ពាធរបស់អន្តរជាតិមក។ សម្ពាធដែលយើងមើលឃើញលេចធ្លោជាងគេហ្នឹង គឺសម្ពាធមកពីខាងសហគមន៍អឺរ៉ុប ដែលគេបានសម្រេចថា ព្យួរកិច្ចព្រមព្រៀងអ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធដែលផ្ដល់ឲ្យកម្ពុជាហ្នឹង»។
អង្គការ Freedom House ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក បានវាយតម្លៃថា ស្ថានភាពសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨នេះ ដោយសារតែការបង្ក្រាបទៅលើបក្សប្រឆាំង និងការចោប្រកាន់មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងពីបទ «ក្បត់ជាតិ» ការរឹតត្បិតទៅលើសេរីភាពសារព័ត៌មាន ព្រមទាំងការបង្ក្រាបលើការរិះគន់ដទៃទៀត។
ស្ថានភាពសេរីភាពកម្ពុជា ក៏បានជំរុញឲ្យប្រទេសកម្ពុជាប្រឈមមុខនឹងការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធដែលសហគមន៍អឺរ៉ុបផ្ដល់មកប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ ខណៈដែលប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីអឺរ៉ុប បានផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍ធំធេងដល់វិស័យកាត់ដេរ និងកម្មការ-កម្មការិនីរាប់ម៉ឺននាក់នៅក្នុងវិស័យមួយនេះ៕
