ជម្លោះនយោបាយរវាងគណបក្សកាន់អំណាច និងអតីតគណបក្សប្រឆាំង បានអូសបន្លាយពេលជាង១ឆ្នាំមកហើយ មិនទាន់មានសញ្ញាណា បង្ហាញថា ភាគីទាំងពីរព្រមព្រៀងគ្នាចូលតុចរចា ដើម្បីផ្សះផ្សាជាតិឡើងវិញ ធានាដល់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យតាមការចង់បានរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិនោះទេ។
វិវាទនយោបាយនេះ បង្កើតជាការព្រួយបារម្ភថា កម្ពុជាកំពុងស្ថិតនៅលើផ្លូវនៃការហ៊ុមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ចពីប្រទេសលោកសេរី បើជម្លោះនេះនៅតែមិនអាចផ្សះផ្សាជាតិបាននោះ។
អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលមានអ្នកគាំទ្រជាង៣លាននាក់នោះ ត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលប្តឹង។ សាលដីកានេះ ក៏បានរារាំងក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រឆាំង១១៨នាក់ មិនឲ្យធ្វើនយោបាយរយៈពេល៥ឆ្នាំផងដែរ។
ករណីនេះ ជំរុញឲ្យប្លុកប្រទេសលោកសេរី ដែលនាំមុខគេដោយសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប បានប្រកាសមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោតដ៏ចម្រូងចម្រាសថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ ដែលគ្មានបក្សប្រឆាំងចូលរួម ព្រមទាំងគំរាមដាក់ទណ្ឌ បើមិនស្តារប្រជាធិបតិយ្យឡើងវិញ ។
បើទោះបីជាអន្តរជាតិបានទាមទារឲ្យដោះលែង លោក កឹម សុខា និងត្រូវបើកផ្លូវឲ្យអតីតគណបក្សប្រឆាំងបានដំណើរការឡើងវិញ ជាថ្នូរនឹងការបន្តផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធផ្នែកពាណិជ្ជកម្មក៏ដោយ ប៉ុន្តែ លទ្ធផលបានត្រឹមសង្គ្រាមពាក្យសម្តីរវាងមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន និងលោក សម រង្ស៊ី តែប៉ុណ្ណោះ។
កាលពីសប្តាហ៍មុន លោក សម រង្ស៊ី និង លោក ហ៊ុន សែន បានព្រមព្រៀងគ្នាភ្នាល់ពីលទ្ធភាពដោះលែង ឬមិនដោះលែងលោក កឹម សុខា ក្រោមសម្ពាធអន្តរជាតិនេះ។
លោក ហ៊ុន សែន ព្រមចុះចេញពីតំណែងតាមលក្ខខណ្ឌរបស់លោក សម រង្ស៊ី បើលោក កឹម សុខា ត្រូវបានដោះលែងយ៉ាងនៅត្រឹមថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩។ ប៉ុន្តែ លោក សម រង្ស៊ី វិញ ព្រមចូលខ្លួនឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ចាប់ដាក់គុក បើចាញ់ភ្នាល់នេះ។
សំនួរត្រង់ថា បើលោក សម រង្ស៊ី ឲ្យចាប់ខ្លួនព្រោះចាញ់ភ្នាល់ តើជំរុញឲ្យមានការផ្សះផ្សាជាតិឡើងវិញឬទេ?
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា វិភាគថា លទ្ធផលនៃល្បែងភ្នាល់នេះ នឹងមិនអាចកើតមានទេ ដោយថា ល្បែងនេះគ្រាន់តែជាសារនយោបាយឆ្លើយឆ្លងរបស់មេដឹកនាំតែប៉ុណ្ណោះ មិនអាចយកជាផ្លូវការបានទេ។
ប៉ុន្តែ អ្នកវិភាគរូបនេះវិភាគថា បើលោក សម រង្ស៊ី ព្រមចូលខ្លួនឲ្យសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនមែន លោកថា នឹងជំរុញឲ្យមានចលនាតស៊ូនយោបាយរបស់គណបក្សប្រឆាំងនេះ កក្រើកឡើងវិញ។
លោកថា៖ «បើសិនរឿងហ្នឹង សម រង្ស៊ី ចាញ់ ហើយប្រគល់ខ្លួនឲ្យសម្តេចនាយកចាប់មែន អាហ្នឹង! សម រង្ស៊ី អាចមកប្រមូលកម្លាំងគាំទ្រគាត់នៅក្នុងស្រុកហ្នឹងគាំទ្រគាត់ទៀត ព្រោះមានអ្នកស្ម័គ្រចិត្តចូលគុកជាមួយគាត់អីអញ្ចឹង។ អាហ្នឹង! ជាការប្រមូលកម្លាំងដែលគាត់នៅឆ្ងាយហើយហ្នឹង ឲ្យវារួមគ្នា គេហៅថា ឲ្យមានសម្ព័ន្ធភាពគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឡើងវិញ អាចលែងឈានទៅបែកបាក់ហើយ អាចនៅតែមួយ បើនរណាហ៊ានដើរចេញអ្នកហ្នឹងបោសគូថខោហើយ»។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា វិភាគទៀតថា ចរន្តនេះក៏មិនអាចជំរុញឲ្យគណបក្សប្រជាជន វិលទៅរកតុចរចា ដើម្បីឈានទៅស្វែងរកដំណោះស្រាយនយោបាយ ឬផ្សះផ្សាជាតិឡើងវិញបានដែរ បើគ្មានវិធានការជាក់លាក់ណាមួយពីសហគមន៍អន្តរជាតិនោះ ដោយថា ពេលនេះ បក្សកាន់អំណាចកំពុងមានប្រៀបគ្រប់គ្រងស្ថានការបានស្ទើរទាំងអស់។
លោកថា៖ «អ្វីដែលរុញឲ្យគណបក្សកាន់អំណាចផ្លាស់ប្តូរនៃការសម្រេចចិត្តនៃគោលនយោបាយខ្លួនឯង មានតែបរិបទអន្តរជាតិមួយទេ ដែលអាចរុញ ឬគេហៅថា ដាក់គំនាបឲ្យគណបក្សកាន់អំណាចពិចារណាពាក់ព័ន្ធពីទំនាក់ទំនងការទូត ហើយនិងអត្ថប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចដូចជាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហគមន៍អឺរ៉ុបអីជាដើម»។
លោក សម រង្ស៊ី នៅថ្ងៃនេះ ក៏បានសរសេរលើហ្វេសប៊ុករបស់លោករំឭកពីល្បែងភ្នាល់របស់លោកនោះដែរ ដោយថា ល្បែងភ្នាល់នោះ ដើម្បីធ្វើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ទទួលសម្ពាធកាន់តែខ្លាំងពីអន្តរជាតិ ហើយតម្រូវឲ្យដោះលែងលោក កឹម សុខា កាន់តែឆាប់។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា វិភាគថា លោក សម រង្ស៊ី នឹងមិនលេងល្បែងប្រថុយឲ្យគេចាប់ខ្លួនដូចការលើកឡើងនោះទេ ដោយថា មេដឹកនាំរូបនេះធ្លាប់រត់គេចច្រើនដង ហើយថា ពេលនេះ ក៏មិនប្រថុយមកដេកគុកដែរ។
ប្រហាក់ប្រហែលនេះដែរ អ្នកវិភាគនយោបាយវ័យក្មេង លោក ហង្ស វិទូ វិភាគថា បើលោក សម រង្ស៊ី ប្រគល់ខ្លួនឲ្យសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនមែន លោកថា មានទាំងភាពវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមាន។
អ្នកវិភាគរូបនេះ វិភាគថា វិជ្ជមានព្រោះថា វត្តមានលោក សម រង្ស៊ី ពេលនេះអាចជំរុញឲ្យរលកនៃការតវ៉ាងើបឡើងវិញ ដោយថា ព្រោះការសម្រេចចិត្តដើរចូលគុករបស់មេដឹកនាំនយោបាយរូបនេះ បានជំរុញសកម្មជនឲ្យមានកម្លាំងចិត្តតស៊ូនយោបាយឡើងវិញ ក្រោយស្ងប់ស្ងាត់មួយរយៈ។
ប៉ុន្តែ លោក ហង្ស វិទូ វិភាគថា ភាពអវិជ្ជមាននៃវត្តមានលោក សម រង្ស៊ី ពេលនេះ គឺវិធានការបង្ក្រាបមិនរើសមុខពីសំណាក់អាជ្ញាធរ ទៅលើអ្នកគាំទ្របក្សប្រឆាំង ក៏នឹងកើតឡើងទន្ទឹមគ្នាផងដែរ ក្រោមហេតុផលថា ដើម្បីរក្សាសណ្តាប់ធ្លាប់ និងសន្តិសុខសង្គម ដូចមុនរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ លោកថា ពេលនោះហើយ ការបែកបាក់ជាតិនឹងចូលមកដល់។
លោកថា៖ «យើងដឹងហើយថា សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ភាគច្រើនគាត់តែងតែចង់ឈ្នះចង់ចាញ់។ អញ្ជឹង គាត់មិនខ្លាចអីនឹងបង្ក្រាបទៅលើគណបក្សប្រឆាំងទេ»។
យ៉ាងនេះក្តី អ្នកវិភាគបានផ្តល់យោបល់ថា ការផ្សះផ្សាជាតិ មិនអាចកើតចេញពីល្បែងភ្នាល់ដាក់ជីវិតនយោបាយនោះទេ គឺថា កើតចេញពីអ្នកនយោបាយស្រុះស្រួលគ្នា វិលទៅរកតុចរចា ដោះស្រាយបញ្ហា ដើម្បីពង្រឹងផ្ទៃក្នុងជាតិ ពង្រឹងនីតិរដ្ឋ ដោយតម្កល់ប្រយោជន៍ជាតិជាធំ៕
