កសិករនៅក្នុងស្រុកសន្ទុក ខេត្តកំពង់ធំ បានត្អូញត្អែរថា តម្លៃគ្រាប់ស្វាយចន្ទីធ្លាក់ចុះជិតពាក់កណ្តាលក្នុងឆ្នាំនេះ បើប្រៀបធៀបឆ្នាំមុន ដែលធ្វើឲ្យពួកគេពុំមានប្រាក់គ្រប់គ្រាន់ដើម្បីសងធនាគារ និងផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពគ្រួសារ។
កសិករដាំស្វាយចន្ទីកំពុងមមាញឹកប្រមូលផលស្វាយចន្ទី ប៉ុន្តែ ពួកគេព្រួយបារម្ភអំពីកង្វះប្រាក់សងធនាគារនៅពេលដែលតម្លៃធ្លាក់ចុះបន្តបន្ទាប់ក្នុងឆ្នាំនេះ ហើយពួកគេអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលជួយស្វែងរកទីផ្សារមួយច្បាស់លាស់សម្រាប់ដំណាំប្រភេទនេះ។ មន្ត្រីកសិកម្មស្នើឲ្យកសិករចងក្រងជាសហគមន៍កសិកម្ម ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយអំពីបញ្ហាទីផ្សារដែលកំពុងកើតមានឡើង។
កសិករម្នាក់ឈ្មោះ យ៉ាន់ វិត រស់នៅក្នុងឃុំក្រយា ស្រុកសន្ទុក ដែលមានដីចំការស្វាយចន្ទី៤ហិកតា និងបានម៉ៅចំការស្វាយចន្ទី១០ហិកតាពីករសិករផ្សេងទៀត បានត្អូញត្អែរថា ឆ្នាំនេះតម្លៃគ្រាប់ស្វាយចន្ទីធ្លាក់ថ្លៃជិតពាក់កណ្តាល ដែលធ្វើឲ្យលោកខាតបង់ប្រាក់ជាច្រើនក្នុងការចំណាយទៅលើជី ថ្នាំកសិកម្ម និងកម្មករ។ លោកថា ដើមរដូវឆ្នាំ២០១៨ ស្វាយចន្ទីមានតម្លៃ៨៧០០រៀលក្នុង១គីឡូក្រាម បន្ទាប់មកធ្លាក់ត្រឹម ៥៧០០រៀលក្នុង១គីឡូក្រាម នៅចុងរដូវនៃប្រមូលផល ប៉ុន្តែ ក្នុងឆ្នាំនេះគ្រាប់ស្វាយចន្ទីមានតម្លៃត្រឹមតែ ៦២០០រៀលក្នុង១គីឡូក្រាម ហើយធ្លាក់មកនៅ ៣៥០០រៀលក្នុង១គីឡូក្រាម នៅដើមខែមេសានេះ។
លោក យ៉ាន់ វិត បាននិយាយថា៖ «ឆ្នាំមុនតម្លៃខ្ពស់ តែចន្ទីខ្ញុំខូច។ តែឆ្នាំនេះ ចន្ទីល្អគួរសម តែតម្លៃទាប។ ខ្ញុំចំណាយអស់ច្រើនលើថ្នាំ និងកម្មករ ប្រហែលមិនរួចខ្លួនទេ។»
លោក យ៉ាន់ វិត បានបន្តថា ប្រាក់ដែលយកមកធ្វើចំការ និងម៉ៅចន្ទីនោះ បានមកពីកម្ចីមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ។ លោកបានម៉ៅចំការស្វាយចន្ទីក្នុងតម្លៃ៦០ម៉ឺនរៀលក្នុង១ហិកតា។ លោកថា នឹងមិនមានប្រាក់គ្រប់គ្រាន់ក្នុងការសងការប្រាក់ ឬប្រាក់ដើមនោះទេ ដោយសារ តម្លៃបន្តធ្លាក់ចុះយ៉ាងដូច្នេះ។ លោកអំពាវនាវទៅរដ្ឋាភិបាលឲ្យជួយគិតគូរ និងដោះស្រាយបញ្ហាទីផ្សារ និងតម្លៃ។
លោក យ៉ាន់ វិត បានបន្ថែមថា៖ «ចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលគិតគួរជួយ គិតគូរកសិករយើងផង តម្លៃ…ខំប្រឹងមកហើយ…នេះមិនរួចខ្លួនទេ។ មិនទាន់ប្រមូលបានដើមទុនមកវិញផង នេះថ្លៃធ្លាក់ម្ល៉ឹង។»
កសិករដាំស្វាយចន្ទីម្នាក់ទៀតដែលមានដី៥ហិកតា ក្នុងស្រុកសន្ទុក គឺលោក ឃុត ម៉ូត បានលើកឡើងថា ឆ្នាំនេះ លោកបានចំណាយថវិកាច្រើនសម្រាប់ទិញថ្នាំ និងជី។ លោកថា ជីមួយប៉ាវមានតម្លៃ១២ម៉ឺនរៀល ទៅ១៣ម៉ឺនរៀល តាមប្រភេទជីល្អ និងមិនសូវល្អ ប៉ុន្តែ នៅពេលលក់គ្រាប់ស្វាយចន្ទីវិញមានតម្លៃថោក ដែលធ្វើឲ្យលោកប្រឈមការខាតបង់ផងដែរ។ លោកក៏ចង់ឲ្យមន្ត្រីជំនាញចុះជួយបង្រៀនពីបច្ចេកទេសថែទាំ និងការប្រើប្រាស់ជី និងថ្នាំកសិកម្ម ព្រមទាំងជួយរកទីផ្សារឲ្យផង។
លោក ឃុត ម៉ូត បាននិយាយថា៖ «ចង់ឲ្យជួយរកទីផ្សារ និងបង្រៀនកសិករឲ្យធ្វើដំណាំហ្នឹងឲ្យវាត្រូវ កុំឲ្យវាខុសខាត លើថ្នាំ លើជីថ្នាំ។ វាខុសបច្ចេកទេស អ៊ីចឹង។»
ឈ្មួញកណ្តាលទិញគ្រាប់ស្វាយចន្ទីម្នាក់នៅឃុំក្រយា ស្រុកសន្ទុក គឺលោក ហេង ស្រូយ បានលើកឡើងថា តម្លៃគ្រាប់ស្វាយចន្ទីឡើងចុះវាអាស្រ័យខាងឈ្មួញនៅប្រទេសវៀតណាមជាអ្នកកំណត់ ព្រោះទីផ្សារស្វាយចន្ទីសព្វថ្ងៃ គឺពឹងផ្អែកវៀតណាមទាំងស្រុង។ លោកថា ឈ្មួញវៀតណាមផ្តល់តម្លៃថោក ឬថ្លៃទៅលើគុណភាពរបស់គ្រាប់ស្វាយចន្ទី។
លោក ហេង ស្រូយ បានមានប្រសាសន៍ថា៖ «មូលហេតុខាងវៀតណាមបញ្ចុះតម្លៃ គឺបន្ទោសមកពីភ្លៀង និងស្វាយចន្ទីអន់គុណភាព។»
ប្រធានការិល័យកសិកម្មស្រុកសន្ទុកនៃមន្ទីរកសិកម្មខេត្តកំពង់ធំ លោក ណាវ រ៉ា លើកឡើងថាបញ្ហាតម្លៃកសិផលនេះ គឺកើតមានស្ទើរតែរាល់ឆ្នាំដែលបណ្ដាលមកពីឈ្មួញវៀតណាមជាអ្នកកំណត់តម្លៃ។ លោកជំរុញដល់កសិករគួរងាកមកប្រមូលគ្នាចងក្រងជាសហគមន៍កសិកម្ម និងសហការជាមួយការិយាល័យកសិកម្មស្រុក ដើម្បីរកច្រកចេញឲ្យកសិករទាំងនោះ។
លោក ណាវ រ៉ា មានប្រសាសន៍ថា៖ «ទីផ្សារវាគួបគ្នា មិនមែនតែយើងម្នាក់ទៅរួចទេ។ វាសំខាន់ផ្នែកពាណិជ្ជកម្មហ្នឹងហ្មង ផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម ផ្នែកឯកជនមានទុនធំៗ វិនិយោគ»។
ចំពោះការផ្សព្វផ្សាយបច្ចេកទេស លោកថា មន្ត្រីជំនាញបានចុះបង្រៀនដល់ពលរដ្ឋជាច្រើន ប៉ុន្តែពលរដ្ឋមិនសូវចាប់អារម្មណ៍។ ពួកគាត់ចាប់អារម្មណ៍តែខាងក្រុមហ៊ុនលក់ថ្នាំ និងជីកសិកម្ម។
លោក ណាវ រ៉ា បន្ថែថា៖ «ដើរសឹងតែគ្រប់កន្លែងដែរ ប៉ុន្តែភាគច្រើន មិនសូវយកចិត្តទុកដាក់ ជាមួយកសិកម្មប៉ុន្មានទេ ភាគច្រើនហៅបង្រៀនមិនសូវចង់ចូលផងសព្វថ្ងៃ។ មិនដឹងម៉េចដែរ ពិបាកដែរ។»
ក្រសួងកសិកម្ម កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ២០១៩ បានសម្រេចបង្កើតក្រុមការងារសិក្សាជួយជំរុញការអភិវឌ្ឍដំណាំស្វាយចន្ទី ដោយធ្វើយ៉ាងណាបង្កើនទិន្នផលគ្រាប់ស្វាយចន្ទីស្រស់បរិមាណ១លានតោន នៅឆ្នាំ២០១៩នេះ។ ក្រុមការងារនេះមានសមាជិក២៣រូប មកពីនាយដ្ឋាននានានៃក្រសួងកសិកម្ម និងប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្តមួយចំនួនផងដែរ។
បើតាមក្រសួងកសិកម្មបានឲ្យដឹងថា នៅក្នុងមួយឆ្នាំៗ កម្ពុជាបានចេញគ្រាប់ស្វាយចន្ទីទៅលក់នៅប្រទេសវៀតណាមប្រមាណ១០០ពាន់តោន៕
